شناسنامه امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
علی علیه السلام پسر ابو طالب (نامش عبد مناف) پسر عبد المطلب (نامش شیبه الحمد) پسر‌هاشم (نامش عمرو) پسر عبد مناف (نامش مغیره) پسر قصی بن کلاب بن مرة بن لوی بن غالب بن فهر بن مالک بن نضر بن کنانة بن خزیمة بن مدرکة بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان است. آن حضرت بنا بر قول اکثر علما و مورخان در روز جمعه در حالی که سیزده روز از ماه رجب می‌گذشت، پای به عرصه وجود گذاشت. در فصول المهمه تاریخ تولد آن حضرت، شب یکشنبه بیست و سوم رجب ذکر شده است و در روایتی دیگر تولد آن حضرت را در روز یکشنبه هفتم شعبان، پس از گذشت سی سال از واقعه عام الفیل، ثبت کرده اند. برخی آن را بیست و نه سال پس از تولد خود پیامبر دانسته اند که سی سال از آن ماجرا می‌گذشته است. همچنین در این باره گفته شده که آن حضرت بیست و هشت سال قبل از بعثت پیامبر، دوازده سال داشته و یا ده ساله بوده که این قول در کتاب اصابه صحه گذارده شده است. گفته اند آن حضرت پیش از هجرت بیست و سه سال داشته ولی برخی دیگر گویند آن حضرت در آن هنگام بیست و پنج سال از عمرش می‌گذشته است.
مولود کعبه،علی علیه السلام، از ولادت تا هجرت به مدینه
امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام، خانه زاد خداوند
فاطمه مادر علی علیه السلام و دختر اسد بن‌هاشم، یعنی دختر عموی شوهر خود ابوطالب بود، و آنها نخستین همسرانی بودند که به‌هاشم نسبت می‌رساندند. این بانوی بزرگزاده که افتخار پرستاری از پیغمبر خدا را داشت، در روز 13 رجب آن سال که درد زائیدن بروی فشار وارد ساخت، آمد و در مقابل کعبه، خانه خدا ایستاد و گفت: پروردگار! تو را به عظمت این خانه و به مقام کسی که آن را بنا کرده است، سوگند می‌دهم درد زائیدن را بر من آسان گردان! کسانی که ناظر بودند با کمال تعجب دیدند ناگهان ضلع بالای حجر الاسود شکست، و فاطمه همسرابوطالب به درون کعبه رفت و شکاف دیوار بهم آمد. موضوع بلافاصله دهن به دهن گشت و به گوش مرد و زن مکه رسید، و همه منتظر بودند ببینند سرانجام آن ماجرای شگفت انگیز چه خواهد بود. همسر ابوطالب سه روز در خانه کعبه به سر برد. روز چهارم کسانی که پیرامون کعبه گرد آمده بودند دیدند دیوار کعبه از همان جا بار دیگر شکاف برداشت و آن بانوی سرفراز در حالی که نوزاد خود را در آغوش داشت از درون خانه خدا بیرون آمد.
راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه
زندگی نامه امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
تاریخ تولّد: سیزدهم ماه رجب، روز جمعه، سی سال پس از تولّد رسول خدا صلی الله علیه و آله و عام الفیل، در حدود سال 600 میلادی، بیست سال قبل از هجرت.
شش سال داشت که سرپرستی وی را حضرت محمّد صلی الله علیه و آله به عهده گرفت. پس از آن همیشه با آن حضرت بود، با او می‌خورد و با او می‌خوابید و با او بیدار می‌شد و سایه به سایه او؛ و پا به پای او راه می‌رفت و بزرگ می‌شد. ده سال از عمرش گذشته بود که حضرت محمّد صلی الله علیه و آله به پیامبری برانگیخته شد و او اوّلین کسی بود که به رسول خدا ایمان آورد و اسلام را به عنوان آخرین دین خدا پذیرفت. شانزده سال از زمان را پشت سر گذاشته بود که محاصره اقتصادی آل‌هاشم شروع شد که به همراه پدرش و رسول خدا صلی الله علیه و آله سه سال در شعب ابی طالب، محصور و به نوعی زندانی شدند.
سالشمار زندگانی امام علی علیه السلام
سیری در زندگانی امام اول شیعیان
وقایع زندگی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام پیش از هجرت
هنگامی‌که مادر حضرت علی علیه السلام نوزاد را خدمت پیامبر آورد با علاقه شدید آن حضرت نسبت به کودک روبرو شد. پیامبر از وی خواست که گهواره حضرت علی را در کنار رختخواب او قرار دهد از این جهت، زندگانی امام از روزهای نخست با لطف خاص پیامبر توام شد. نه تنها پیامبر گهواره حضرت علی را در موقع خواب حرکت می‌داد، بلکه در مواقعی از روز بدن او را می‌شست وشیر در کام او می‌ریخت، ودر موقع بیداری با او با کمال ملاطفت سخن می‌گفت.گاهی او را به سینه می‌فشرد ومی‌گفت: این کودک برادر من است ودر آینده ولی ویاور ووصی وهمسر دختر من خواهد بود. به سبب علاقه‌‌‌ای که به حضرت علی داشت هیچ گاه از او جدا نمی‌شد وهر موقع از مکه برای عبادت به خارج شهر می‌رفت حضرت علی علیه السلام را همچون برادر کوچک یا فرزند دلبندی همراه خود می‌برد.
پیشگامی‌علی علیه السلام در اسلام
وقایع زندگی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام پس از هجرت
رسول خدا(ص)برای پایان دادن به اختلاف میان دو قبیله اوس و خزرج و کوتاه کردن دست یهود غارتگر به کمک وحی الهی قراردادها و طرحهایی تدوین کرد که به عقیده مورخان و دانشمندان محکم ترین پایه پیشرفت اسلام با همین طرحها و قراردادها پی ریزی شد و پس از چندی از همین مردم مختلف العقیده و ناتوان، امت واحد و ملتی نیرومند تشکیل داد و شهر یثرب به صورت بزرگترین پایگاه سیاسی و نظامی‌جزیرة العرب درآمد، و بدین وسیله اسلام در سراسر جهان توسعه یافت. و از جمله کارهای لازم و مهمی‌که انجام شد پیمان برادری و اخوتی بود که آن حضرت میان مهاجر و انصار بست و بدین ترتیب مهاجرین را که احساس غربت و بی کسی می‌کردند از پریشانی رهایی بخشید و خود نیز در این پیمان اخوت شرکت جسته و علی(ع) را به عنوان برادر خویش انتخاب کرد، و بدو که در مراسم مزبور ایستاده بود و برادر شدن یک یک از مهاجر و انصار را نظاره می‌نمود رو کرده و فرمود: تو هم برادر من باش.
فتح مکه توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سال هشتم
ماموریت علی(ع) در اعلان برائت از مشرکین
وقایع زندگی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام در دوره خلفا
بی تردید تحمل بار 25 سال سکوت و صبر در برابر حق کشی‌ها و نامردمی‌ها و ناهنجاری‌های آن زمان و تماشای غصب و یغمای منصبی که به اعتراف دوست و دشمن به وی تعلق داشت، از همه دلاوری‌ها و فداکاری‌ها و جهادها دشوارتر و ارزشمندتر بود؛ زیرا گرایش طبع انسان به تحرک و فعالیت و خلق حماسه در میدان‌های جنگ از سکون و انفعال و رکود فزون تر است؛ به ویژه کسی که تمام ورق‌های کتاب زندگی اش با مرکب رزم و حماسه آفرینی در راه خدا نوشته شده است. بر این بنیاد، سکوت و بردباری علی (ع) زنده ترین سند بندگی و خاکساری و تسلیم بودنش در برابر اراده خداوند است. آن بزرگ مظلوم تاریخ می‌دانست که نهال نو پای دین را تاب تحمل تندبادهای اختلاف و تفرقه نیست؛ در آشفته بازار نفاق و هوا پرستی کالای حقیقت خریدار ندارد و هر بی بصری را توان دیدن خورشید تابناک ولایت علوی(ع) نیست.
رحلت پیامبر(ص)و آشکار شدن توطئه‌ها
وقایع دوره خلافت امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
پس از قتل عثمان اجتماع عظیمی‌از مسلمانان در مسجد تشکیل شد، به نحوی که مسجد لبریز از جمعیت گردید. هدف از اجتماع تعیین خلیفه بود. شخصیت‌های بزرگی از مهاجرین وانصار، مانند عمار یاسر وابوالهیثم بن التیهان ورفاعة بن رافع و مالک بن عجلان وابو ایوب انصاری و...نظر دادند که با علی بیعت کنند. بیش از همه عمار در باره علی سخن گفت واز آن جمله بود که: شما وضع خلیفه پیشین را دیدید. اگر زود نجنبید ممکن است به سرنوشتی مانند آن دچار شوید. علی شایسته ترین فرد برای این کار است وهمگی از فضایل وسوابق او آگاهید. در این هنگام همه مردم یک صدا گفتند: ما به ولایت وخلافت او راضی هستیم.آن وقت همه از جا برخاستند وبه خانه علی ریختند. امام علیه السلام خود نحوه ورود جمعیت را به خانه اش چنین توصیف کرده است: آنان به سان ازدحام شتر تشنه‌‌‌ای که ساربان عقال وریسمانش را باز کند ورهایش سازد بر من هجوم آوردند، که گمان کردم که می‌خواهند مرا بکشند، یا بعضی از آنان می‌خواهد بعضی دیگر را در حضور من بکشند.
برگی از دفتر فضائل امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
برای علی (ع) آسان بود که پیامبر (ص) را در غار همراهی کند، اما برای ابی بکر،یا عمر و یا هر صحابی دیگر آسان نبود که شب هجرت در بستر پیامبر (ص) بخوابد، و جانش را فدای پیامبر (ص) و خود را آماده برای رویارویی با تهاجم قریش کند،تهاجم مورد انتظاری که ده نفر از مردان دلاور عهده دار انجام آن شدند و در رای و تصمیم آنان صدها بلکه هزاران نفر از مردم مکه هم قسم شده بودند. در توان هیچ کسی از اصحاب نبود که عهده دار نقش علی در جنگ بدر باشد، زیرا در آن جنگ حدود نیمی‌از قریش به دست او کشته شدند، و در حالی که سرنوشت اسلام در یک کفه ترازو قرار داشت، او کفه ارتش کوچک اسلامی‌را با کوشش فردی خود سنگین تر ساخت. در توان هیچ صحابی نبود که نقش علی را در احد عهده دار شود، آن گاه که اصحاب رو به فرار گذاشتند، از کوه بالا می‌رفتند و به کسی توجه نمی‌کردند، در همان حال که پیامبر (ص) از پشت سر به آنان بانگ می‌زد، او را تنها گذاشتند، تا به تنهایی با هزاران نفر از مشرکان روبرو شود، و کسی جز علی با او نماند.
فضایل مولی علی علیه السلام به روایت قرآن
شخصیت امام علی علیه السلام در نهج البلاغه
فضایل حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام(1) (2) (3)
امیرالمؤمنین(ع) دارنده سنتهای انبیای پیشین(ع)
بررسی فضایل حضرت علی (ع) و مساله امامت
فصاحت امیر المؤمنین علیه السلام
سیره اخلاقی و تربیتی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
علی(ع) نمونه کامل انسان الهی، الگوی تربیتی اسلام و تبلور عینی تفکر توحیدی است. انسان والایی که از کودکی در محضر پیامبر اکرم(ص) رشد کرد، در مکتب او پرورش یافت و در پرتو ابعاد روحی و مکارم اخلاقی والای ایشان و در سایه فرهنگ قرآنی شخصیتش شکل گرفت. او که حافظ قرآن، قرآن ناطق و مفسر راستین آن است، احاطه اش به معارف الهی چنان است که تنها او می‌تواند بگوید: «لَوْ کُشِفَ الغطاءُ ما ازددتُ یقینا؛ حتی اگر همه پرده‌ها کنار رود، ذره‌‌‌ای به یقین من افزوده نمی‌شود». در نهج البلاغه و در کلام امام علی(ع) که همه چیز رنگ و بوی الهی دارد، طبعا روشها، ابزارها، مواد، مراحل، عوامل و اهداف تربیت نیز خداگونه و به منظور تکامل انسان، تصفیه روح، رهایی از بندگی غیرخدا و مبارزه با نفس امّاره است. در این مکتب بدترین دشمن انسان نفس هواخواه و سرکش وی است که او را به تباهی و نافرمانی فرا می‌خواند: «اَعْدی عَدُّوکَ نَفْسُکَ التّی بَین جَنْبِیْک...»
رفتارشناسی امام علی(علیه السلام) (1) (2)
جایگاه کار در سیره امیر المؤمنین علی علیه السلام
رسیدگی به محرومان در سیره امام علی علیه السلام
امام علی و تربیت فرزند(1) (2) (3) (4)
تربیت اجتماعی نوجوان از دیدگاه علوی
مبانی اخلاق سیاسی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
در بین سیاستمداران تاریخ؛ به ندرت کسانی یافت می‌شوند که با اعمال و رفتار خود اخلاق و اصول متعالی انسانی را پاس داشته اند و عملکرد آنان گواهی می‌دهد که «هدف» هرگز «وسیله» را توجیه نمی‌کند و برای تأمین اهداف عالی و مقدّس نیز باید از ابزار و وسیله‌های اخلاقی، انسانی و مشروع استفاده کرد. بی تردید یکی از مهم ترین سیاستمداران جهان و اسوه‌های انسانیت؛ حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. روشن است که تاریخ هیچ موردی را سراغ ندارد که در آن، حضرت علی علیه السلام از روش غیر انسانی و خلاف اخلاق و شرع استفاده کرده باشد. این سخنی است که جملگی بر آنند و دوست و دشمن به آن اعتراف دارند و حتّی غیر مسلمانانی چون جرج جرداق مسیحی نیز امیرالمؤمنین علیه السلام را اسوه انسانیت می‌شمارند و او را «صدای عدالت انسانی» می‌نامند. این در حالی است که امام علی علیه السلام دشمنان بسیاری داشت و دارد و بلکه از پر دشمن ترین انسانهای روی زمین است و دشمنان از راه‌های گوناگون سعی در تخریب شخصیت ایشان داشته و دارند؛ امّا با این همه، آن قدر گفتار و رفتار و سیره امیرالمؤمنین علی علیه السلام پاک و پیراسته و خدایی و اخلاقی بود که تاکنون ـ و بعد از گذشت حدود 14 قرن از عصر ایشان ـ احدی نتوانسته است حتی یک مورد را نشان دهد که در آن امیرالمؤمنین علیه السلام برای رسیدن به هدف، از روش و شیوه غیر انسانی و اخلاقی و شرعی استفاده کرده باشد.
فلسفه سیاسی امام علی علیه السلام
ارزیابی سیاست علی(ع) با توجه به معیارهای مکتبی
جایگاه مصلحت و حقیقت در سیاست گزاری امیرمؤمنان علیه السلام
رفتار سیاسی امیرمؤمنان علیه السلام و پاسخی به پرسش‌ها و اشکالات
آیین زمامداری، در سیره حکومتی امام علی علیه السلام
حاکمیت ارزش‌های الهی در حکومت امام علی(ع)
کرامت انسانی در حکومت امام علی علیه السلام
نقش اخلاق فردی امام علی (ع) در حکومت
اخلاق سیاسی از دیدگاه امام علی
سیره حکومتی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
یکی از مهمترین وظایف حاکم اسلامی، انتخاب شایسته ترین افرادبرای مدیریتهای مختلف کشور است. امیرالمؤمنین، مدیر جامعه را به قطب آسیا تشبیه کرده و تغییر آن راموجب تغییر اوضاع زمانه دانسته است در بسیاری موارد دین و اعتقادمردم نیز اعتقاد مدیر آن جامعه می‌باشد چنانکه رسول خدا،صلی الله علیه وآله، در نامه‌های خود باامپراتور روم و پادشاه ایران، گناه مسلمان نشدن مردم را به عهده آنان دانست. رهبر جامعه اسلامی‌چنانکه به هر دلیل فردی را به مدیریت بخشی ازکشورش برگزیند، در حالیکه می‌دانددیگری از او شایسته تر است، به فرمایش پیامبر اکرم،صلی الله علیه وآله، به خدا و رسول خداو همه مسلمانان خیانت کرده است. امام امیرالمؤمنین نیز در دوران زمامداری خود بدین امر مهم توجه کافی داشت، خود به انتخاب اصلح اقدام می‌کرد، مدیران ضعیف را معزول می‌نمود و به کارگزاران خود این امر را توصیه می‌فرمود.
حکومت علوی، الگوی حکومت مهدوی(1) (2)
معیارهای انتخاب کارگزاران در سیره سیاسی امام علی (علیه السلام)
روابط و ضوابط در سیره و سخن علی علیه السلام
نمونه‌هایی از تشویق و توبیخ‌های حضرت علی(ع)(1) (2) (3)
اولویت‌های طرح سامان دهی اقتصادی در حکومت امیر المؤمنین علیه السلام
حراستِ بیت المال از دیدگاه علوی
امام علی(ع) و مبارزه با فساد اطرافیان حاکم
امام علی علیه السلام و پایه‌های امنیّت ملّی
دشمن شناسی از دیدگاه امام علی(ع)
در سایه سار نهج البلاغه
نهج البلاغه دریای بی پایانی است از در کلام امیرالمؤمنین مولا علی علیه السلام. او که پژواک روشن و فراگیر عدالت انسانی است و نشستن بر آستانه مقدس نهج البلاغه او، روح تشنه ما را از پرتو درخشان کلامش سیراب می‌کند. نهج البلاغه را سید رضی از سخنان حضرت علی، علیه السلام، گردآوری نموده است. سید شریف ابوالحسن محمد رضی، بزرگزاده‌‌‌ای است که پدرش از نوادگان امام موسی کاظم، علیه السلام، و مادرش از نوادگان امام سجاد، علیه السلام، بود. شریف رضی شاگرد شیخ مفید و مردی عالم، فاضل، شاعر و همچنین حافظ کل قرآن کریم بود. او پس از مطالعه دهها کتاب درباره خطبه‌ها و سخنان امیر المؤمنین، علیه السلام، و نامه‌های تاریخی و کلمات قصار ایشان، مطالبی از میان آنها برگزید و آن را نهج البلاغه یعنی روش زیبای سخن گفتن نامید و پس از افزودن شرح و توضیحاتی به آن، کار گردآوری نهج البلاغه را در رجب سال 400 ق. به پایان رساند. سید رضی با تدوین نهج البلاغه چراغی فروزان فرا راه جامعه اسلامی‌نهاد که در طی قرنهای متوالی راهگشای همه انسانها بوده است. مدفن این عالم بزرگوار و برادرش سیدمرتضی در کاظمین قرار دارد.
پیامبر خدا(ص) از زبان امام علی(ع)
دوستی و محبت اهل بیت (ع) از دیدگاه علی (ع)
غیبت امام زمان(ع)، علل و آثار آن از دیدگاه امیرمؤمنان(ع)
نامه‌‌‌ای تربیتی اخلاقی از امام علی(ع) به فرزندش امام حسن(ع)
راه زندگی از نامه امام امیرالمومنین علی ابن ابیطالب(ع) به حارث همدانی
نگاهی به آموزه‌های اخلاقی در نهج البلاغه
امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام در کلام دیگران
شخصیت این مرد بزرگ که امام امت شد، شخصیتی است که در اسلام و قبل از اسلام و بعدها هم کسی مثل او نمی‌تواند سراغ کند، یک موجودی که امور متضاد را در خودش جمع کرده [بود]. کسی که جنگجوست اهل عبادت نمی‌شود، کسی که قوه بازو می‌خواهد داشته باشد اهل زهد نمی‌تواند باشد، کسی که شمشیر می‌کشد و اشخاصی را که منحرف اند درو می‌کند، این نمی‌تواند که عاطفه...داشته باشد...در عین حالی که غذای او از نان و سرکه و زیت یا نمک بیرون نبوده است; در عین حال قدرت بدنی آن طور...است . دری را که از خیبر ایشان کنده است و چندین ذراع دور انداخته است چهل نفر نمی‌توانستند بلندش کنند...آدمی‌که جنگجوست به آن طور که جنگجویان بزرگ را، دلاوران بزرگ را، به هزیمت وامی‌دارد و می‌فرماید: اگر تمام عرب یک طرف باشند به من هجوم کنند من پشت نمی‌کنم! این آدم در عطوفت آن طور است که وقتی یک خلخال از پای یک زن یهودی ربوده اند می‌فرماید که مرگ برای انسان آسان است...
علی(ع) از نگاه قرآن، پیامبر(ص)، ائمه(ع) و شخصیتها
حضرت علی (ع) در سیره نظری و عملی امام خمینی (قدس سره)
رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیة الله العظمی‌خامنه ای
امام علی علیه السلام در کلام مقام معظّم رهبری
امام علی علیه السلام از زبان دیگران
امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام در شعر و ادب
فضایل پایان ناپذیر امام علی علیه السلام ، دستمایه آفرینش‌های ادبی و سرچشمه الهام نویسندگان، شاعران و هنرمندان بوده و خواهد بود. تولّد آن حضرت در خانه خدا و شکافته شدن دیوار کعبه، موهبت و فضیلتی است که تا کنون به این صورت برای هیچ بشری پیش نیامده و از منقبت‌های منحصر به فرد امیرمؤمنان به شمار می‌رود. این نکته که خانه زاد خدا، حضرت علی علیه السلام موجب حرمت و شرافت بیت اللّه شده، تولّد حضرت در کعبه، به آن اعتبار و آبرویی ویژه بخشیده است، به طور گسترده در اشعار شاعران مطرح شده است.
«شیخ حسن کاشی» می‌سراید:
در کعبه بزاد آن جهاندار/آن جفت بتول و شیر کرّار
در کعبه کسی چو او نزاده/این منزلتش خدای داده
علی (ع) در آینه شعر فارسی(1) (2)
در ستایش کتاب اللّه ناطق سیدنا و مولانا امیرالمؤمنین علیه السلام
کتابشناسی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام
امیر المؤمنین (ع) در آیینه کتاب
نگارخانه
اعجاز در ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام
حب علی(ع)، اصلی ترین عامل استجابت دعا
فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام
نرم افزار و لینک‌های مرتبط
سروش علوی(قرائت کامل متن و ترجمه گویای نهج البلاغه)
نور الولایه(گنجینه منابع امامت و ولایت)
دانشنامه علوی (منهج النور-متن کامل نهج البلاغه بر اساس پنج نسخه)
دانشنامه امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام
حیدرانه‌ها (داستان‌های شیرین و مستند از شجاعت حضرت علی (ع))
امام علی (ع) در شعر فارسی(1) (2)
امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام در ویژه نامه‌های مجلات
پاسدار اسلام - اسفند 1379 و فروردین 1380
میقات حج - زمستان 1379، شماره 34